صبح امروز نشست «نظام اندازه گیری و سیاست‌های فقرزدا» از مجموعه سلسله جلسات «گفتمان‌سازی عدالت اجتماعی فراگیر» به همت موسسه کار و تامین اجتماعی در محل دفتر این موسسه با حضور احد رستمی (سرپرست پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت کار) با حضور کارشناسان برگزار شد.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به تلاش‌های مدیران و کارشناسان پایگاه جامع اطلاعات رفاه ایرانیان، گفت: دولت شهید رجایی اولین یارانه ها را در اقتصاد ایران پرداخت کرد و امروز کمیته امداد طرحی را به نام شهید رجایی اجرا کرده و به افراد بالای ۶۰ سال مشمول خود یارانه پرداخت می‌کند.
این مقام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه تاکید کرد: پس از جنگ و در دولت‌های بعدی، بحث آزادسازی قیمت‌ها مطرح شد و در اوایل دهه ۷۰ مطالعاتی شروع شد که هم‌زمان با رشد اقتصادی خط فقر و ضریب جینی هم افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه برای حل این موضوع برخی مطالعات را سازمان‌ها انجام می‌دادند که نتایج این مطالعات متعدد، تصویب و طراحی قانون نظام جامع رفاه تأمین اجتماعی بود که نتایج آن سیاست‌ها را مهار کند.
وی افزود: در سال ۱۳۸۷ ثبت نام همگانی برای ثبت اطلاعات خانوار به شکل خوداظهاری شروع شد و خانوارها اطلاعات خود را به ثبت رساندند و عملا پایگاه اطلاعاتی که تشکیل شد، به دلیل مشکلات خوداظهاری و شیوه ثبت اطلاعات، راه به جایی نبرد.
سرپرست پایگاه جامع رفاه ایرانیان بیان کرد: در گذشته بهترین روش شناسایی خانواده‌ها آزمون وسع بوده است، یعنی اطلاعات درآمدی خانواده‌ها به روز منتقل می‌شود تا وسع افراد سنجیده شود. ما سالانه اکثر اطلاعات مالی و درآمدی افراد را به روزرسانی می‌کنیم و در ادامه در سال دوبار این عملیات انجام می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به نسبت اموال و املاک و دهک بندی‌ها، تاکید کرد: از سال ۱۳۸۷ به بعد اطلاعات به مجموعه اطلاعات ملک افراد براساس کدملی وصل شده و از ۶۰ میلیون ملکی که در ایران وجود دارد، اطلاعات مربوط به ۱۶ میلیون ملک را گرفتیم. البته باز هم املاکی وجود دارند اما این بقیه ملک‌ها، فاقد اتصال به کد ملی هستند زیرا مساله سندی دارند و رسمی نیستند که این نیز باید بروز شود تا اطلاعات مالی افراد رصد شود.
رستمی افزود: از سال ۱۳۹۷ آزمون وسع در قالب امتیازدهی به افراد و خانواده‌ها انجام می‌شود و جزئیات مربوط به وسع جمع آوری و دهک‌بندی و صدک‌بندی خانوارها بعد از وسع‌سنجی انجام می‌شود که باعث برخورداری و عدم برخورداری‌ها در سیاستگذاری فقر می‌شود.
او ادامه داد: یکی از برکات این اقدام، ارائه سرویس به کمیته امداد، از طریق سنجش مدام دهک‌هاست زیرا این کمیته باید به دهک های یک تا سوم خدمات دهد و با آزمون وسع ما این نهاد حمایتی می‌داند که چه افرادی را باید اضافه و کدام افراد را از شمول خود کسر کند و به چه گروهی مستمری بپردازد. وام اشتغال مثلا فقط به دهک ۵ و پایین‌تر می‌رسد و بیمه سلامت فقط تا دهک ۷ پوشش دارد که همه سازمان‌ها برای اجرای سیاست‌های خود از اطلاعات آزمون وسع پایگاه جامع اطلاعات رفاه ایرانیان ما استفاده می‌کنند.
وی اعلام کرد: در سال ۱۴۰۲ یارانه به ۱۳۶هزار کودک دارای سو تغذیه یارانه واریز شده است که این میزان به ۸.۹ هزار میلیارد ریال بوده است. این میزان با شناسایی پایگاه جامع رفاه انجام شده است. تراکنش بانکی از ابزارهای شناسایی ماست. برای مثال قبل از دوران کرونا ۴۷ درصد خانوارها روی کارت‌های بانکی تراکنش داشتند و پس از کرونا ۹۸ درصد خانوارها روی کارت بانکی خرید انجام می‌دهند و وضعیت معیشت خانوارها دیگر از این طریق مشخص است.
رستمی تاکید کرد: در سال ۹۴ گفته شد ۳.۵ میلیون سرباز فراری داریم که یارانه آن‌ها باید قطع شود، ما اطلاعاتشان را گرفتیم در آزمون وسع گذاشتیم. دیدیم که اتفاقا این‌ها در سه دهک پایین بیشتر هستند. یا سال ۱۳۹۴ حدود ۱۲۶ هزار کودک بازمانده از تحصیل داشتیم و برخی از آن‌ها که معلول بوده‌اند و برخی هم در مدارس دینی مشغول بودند و در نهایت ۲۶ هزار کودک قابل بازگشت به تحصیل داشتیم و در نهایت با کمک برخی از سمن‌ها و خیریه‌ها بخشی از آن‌ها را به تحصیل بازگرداندیم.
سرپرست پایگاه جامع اطلاعات رفاه ایرانیان گفت: پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان وظیفه دارد اطلاعاتی که سازمان‌ها نیاز دارند را ارائه دهد، ما اطلاعات را برای مرحله جدید اجرای طرح کالابرگ‌ها ارائه کردیم.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: وضعیت فقر و تبعیض با آمارهای ما قابل اندازه‌گیری و سیاستگذاری است. مثلا با آمارها و مطالعات ما مشخص شد که ۴۰ درصد از خانواده‌های ایرانی نمی‌توانند وام بگیرند و یا هرگز وام نگرفته‌اند. که البته باید دهک‌های افراد هم با دیکر متفاوت باشد.
وی با بیان اینکه «پنجره واحد رفاه زنان راه اندازی شده و شهر آستارا و شهرستان بهارستان بصورت آزمایشی شروع کار این پنجره واحد را تجربه کرده است» گفت: قرار است پنجره واحد سایر حوزه‌ها را هم در بر بگیرد. مطالعاتی از حوزه کودکان بازمانده از تحصیل، سربازان فراری، کودکان کار و… برای برنامه ریزی بهتر در پایگاه جامع اطلاعات رفاه ایرانیان داشتیم.
این مقام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: ما رصدخانه جامعی در وزارت کار راه اندازی کردیم که اساتید و دانشجویان و پژوهشگران و علاقه‌مندان از نتایج پایش آن می‌توانند استفاده کنند.
رستمی در پایان اضافه کرد: ما داده‌های خود را به هوش مصنوعی نیز عرضه کردیم و در این حوزه با سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی نیز همکاری داریم. البته سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها در ذیل وزارت تعاون قرار ندارد اما آن‌ها نیز از داده‌های ما استفاده می‌کنند.
در پایان این نشست، برخی کارشناسان با طرح سوالاتی پیرامون شیوه‌های بازنگری در اقدامات و دهک‌بندی‌های پایگاه جامع اطلاعات رفاه ایرانیان، از عملکرد و شیوه فنی این پایگاه انتقاد کردند که رستمی از آنان خواست تا در جلسات فنی این موضوعات مورد بحث قرار گیرد.
در پایان این نشست، فرهاد خداداد کاشی و محمدعلی فرزین از اقتصاددانان حوزه فقر به تعریف شاخص‌های علمی فقر در مکاتب مختلف اقتصادی موجود در جهان پرداخته و راهکارهای برون رفت مدنظر خود را در ایران به مخاطبان ارائه دادند که بیشتر مباحث آنان درباره اشتغال و بیکاری و بهره وری درآمد دهک‌های پایین درآمدی جامعه بود.
منبع:
ایلنا
امیر خیرخواهان
