اقتصادآنلاین – فرزاد حسن‌زاده؛ بازار سرمایه پس از حمله اسرائیل به ایران، روند صعودی چشمگیری را طی کرد و طی ۵۴ روز معاملاتی موفق شد به سطح ۲ میلیون و ۹۴۴ هزار واحد برسد. با این حال، از آن زمان تاکنون، شاخص کل بورس درگیر یک اصلاح طولانی‌مدت شده است. افزایش ریسک‌های سیاسی، استیضاح همتی و تصمیمات بانک مرکزی، بازار سرمایه را وارد این فاز اصلاحی کرده‌اند.
ریسک‌های سیاسی طی این مدت باعث افزایش انتظارات تورمی شده‌اند، به‌گونه‌ای که بخش قابل توجهی از نقدینگی به‌جای ورود به بازار سرمایه که بازاری مولد برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود، به سمت بازارهای موازی مانند دلار، طلا و سکه هدایت شده است.
علاوه بر ریسک‌های سیاسی که خروج نقدینگی از بازار سرمایه را تشدید کردند، سیاست‌های بانک مرکزی نیز نقش مهمی در این روند داشته‌اند. در شرایطی که بازار سرمایه با افت مواجه بوده، صندوق‌های طلا روندی مثبت داشته و نقدینگی فراوانی را جذب کرده‌اند.
بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که در دو مقطع زمانی که بانک مرکزی برای کنترل قیمت طلا و سکه مداخله مستقیم داشته، بازار سرمایه با افت شدید مواجه شده است.
اولین مقطع زمانی، مربوط به ۲۳ بهمن است؛ زمانی که بانک مرکزی اعلام کرد در بازه ۲۸ تا ۳۰ بهمن اقدام به پیش‌فروش سکه خواهد کرد. این تصمیم، علاوه بر انتقادات و نارضایتی فعالان بازار سرمایه، باعث شد جواد جهرمی، مدیرعامل بورس کالا، در نامه‌ای به معاونت حقوقی ریاست جمهوری خواستار توقف این سیاست شود. بااین‌حال، این اعتراضات تأثیری نداشت و بانک مرکزی سیاست موردنظر خود را اجرا کرد.
در آن بازه زمانی، میزان کل خروج نقدینگی حقیقی از معاملات خرد بازار سرمایه در روز‌های ۲۳، ۲۷ و ۲۸ بهمن به بیش از ۶،۳۶۰ میلیارد تومان رسید که بیشترین خروج پول در ماه بهمن در این ایام رخ داد.
دومین مقطع زمانی مربوط به ۱۶ اسفند است، زمانی که بانک مرکزی با انتشار اطلاعیه‌ای از تصمیم خود برای انتشار گواهی طلا خبر داد. این موضوع موجی از اعتراضات فعالان و کارشناسان بازار سرمایه را به دنبال داشت. در روز‌های ۱۸ و ۱۹ اسفند، بازار سرمایه روندی شدیداً منفی داشت و خروج نقدینگی حقیقی‌ها از بازار شدت گرفت. در پی این اتفاقات، حجت‌الله صیدی از بانک مرکزی درخواست کرد که اجرای این سیاست متوقف شود.
سرانجام، بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اجرای این سیاست را به سال آینده موکول کرده است.
نمودار زیر میزان خروج پول از بازار سرمایه پس از اعلام هرکدام از این سیاست‌های مخرب بانک مرکزی را نشان می‌دهد.
در حالی که بازار سرمایه، به‌ویژه در یک هفته اخیر، به شدت منفی و نزولی بود و شاهد خروج پول از آن بودیم، صندوق‌های طلا در این روز‌ها مقصدی جذاب برای نقدینگی مردم بودند. روز گذشته نیز صندوق‌های طلا با جذب بیش از ۱۹۰۰ میلیارد تومان نقدینگی، بیشترین میزان نقدینگی را در ماه اسفند به خود اختصاص دادند. این در حالی است که مبلغ قابل توجهی از بازار سرمایه توسط سرمایه‌گذاران حقیقی خارج شده است.
نمودار زیر میزان ورود پول به صندوق‌های طلا را نشان می‌دهد.
در مجموع، می‌توان دلایل مختلفی برای اقبال مردم به صندوق‌های طلا، طلای فیزیکی و سکه مطرح کرد. به عنوان مثال، بازار سرمایه که باید به عنوان یک بازار مولد برای اقتصاد کشور عمل کند، به دلیل ریسک‌های سیاسی و تصمیمات اشتباه نمایندگان مجلس در استیضاح همتی و اقدامات بانک مرکزی، به شدت افت کرده و دچار نوسانات فراوانی بوده است. این بازار نتواسته است رشد پایدار و با ثباتی را تجربه کند. دلیل دیگری که مردم را به سمت طلا سوق داده، این است که اقتصاد ایران سال‌هاست با تورم بالا و بی‌ثباتی روبروست. در این شرایط، مردم برای حفظ ارزش دارایی‌های خود، طلا را به عنوان یک دارایی امن انتخاب کرده‌اند و این انتخاب را در راستای محافظت از سرمایه‌های خود انجام داده‌اند.
