اقتصاد آنلاین، آرمان هنرکار؛ «چرا انقدر با جهان فرق داریم؟» این پرسش همیشه در بخش‌های گوناگونی از اقتصاد ایران مطرح شده و پاسخ‌های گوناگونی نیز چه از سمت اقتصاد خوانده‌ها و چه از سوی سیاست‌گذاران به آن داده شده است. این پرسش در بازار سرمایه ایران نیز مطرح است که چرا ارزش بازار و میزان معاملات ما در بورس نسبت به کشورهایی که حتی در همسایگی ما قرار دارند کمتر است اما برعکس همیشه که در عمده گزارش‌های مرتبط با بازار سرمایه کلی نگری می‌شود، در گزارش پیش رو به یکی از بخش‌های مهم بازار سرمایه یعنی صندوق‌های مختلط پرداخته شده تا این ابزار مغفول در ایران عملکردش با جهان مورد مقایسه قرار گیرد.
صندوق‌های پرطرفدار مختلط
صندوق هیبرید، متوازن و یا همان «مختلط» در جهان پرطرفدار است، اما این روند در ایران به شکلی دیگر است. برای بررسی این موضوع باید به این نکته بسیار مهم پرداخت که «نسبت ارزش کل صندوق‌های مختلط ایران با ارزش بازار سرمایه تناسب دارد یا خیر؟»؛ نخستین کشوری که معیار اصلی تمامی قیاس‌های بازار سرمایه است آمریکاست که بازار آن در حال حاضر بالغ بر ۶۷.۸ تریلیون دلار می‌ارزد و صندوق‌های مختلط آن نیز معادل ۱.۶ تریلیون دلار ارزش دارند که تناسب این اعداد برابر با ۲.۴ درصد می‌شود.
ایران از هند جا ماند
در هند نیز این عدد معادل ۲.۷ درصد است. در کشوری مانند کانادا این عدد به حدود ۲۰ درصد می‌رسد. اما در ایران این عدد حدود ۰.۰۷ درصد است. ضمن اینکه ارزش کل بازار سرمایه ایران نزدیک به ۱۰۷۰۰ هزار میلیارد تومان است و ارزش کل صندوق‌های مختلط تنها و تنها ۷.۵ هزار میلیارد تومان است که در تناسب با سایر صندوق‌ها مانند صندوق‌های اهرمی حتی به ارزش ۱۲.۴ هزار میلیاردی صندوق «موج» نمی‌رسد!
پتانسیل مغفول مختلط‌ها
بنابر همه این موارد می‌توان گفت که صندوق‌های مختلط در ایران پتانسیل رشد بسیار بالایی دارند، اما تا به امروز رغبتی به افزایش آنها نه از سمت نهاد‌های مالی بوده و نه از سمت سرمایه‌گذارن، علت این اتفاق را می‌توان با ناآشنایی سرمایه‌گذاران با این ابزار مفید سرمایه‌گذاری، عدم فرهنگ‌سازی در این راستا و یا حتی تبلیغات بسیار کم نهاد‌های مالی برای رشد و بالندگی این صندوق‌ها دانست.
برای بار هزارم؛ NAV ملاک است نه تابلو
از همه این موارد که بگذریم به عملکرد این ۱۶ صندوق در ایران می‌رسیم (این عدد در آمریکا نزدیک به ۴۰۰ است!). مسلما عملکرد مدیران صندوق را باید بر اساس بازدهی nav سنجید و نه قیمت روی تابلو که بسیاری به اشتباه مورد دوم را ملاک قرار می‌دهند، اما اگر کسی بخواهد بازدهی دارایی خودش را و نه عملکرد مدیران سرمایه‌گذاری را ملاک قرار دهد باید به سراغ قیمت روی تابلو برود.
«سود آفرین» و حاشیه‌های تلگرامی …
در همین میان و به تازگی برخی کانال‌های تلگرام عملکرد صندوق آفرین را مورد نقد قرار دادند و آن را بدترین صندوق مختلط خواندند! در همین راستا خبرنگار اقتصاد آنلاین به سراغ محمد پاکباز، مدیرعامل سبدگردان سود آفرین رفت و نظر وی را در این باره جویا شد. پاکباز با اشاره به مرجع نبودن بازدهی تابلوی صندوق‌ها بیان کرد: نکته اول اینکه نباید بازدهی تابلو را مد نظر قرار داد و به این نتیجه رسید که بازدهی این صندوق از بقیه بهتر است یا بدتر.
وی افزود: حتی اگر ملاک بررسی ما قیمت تابلو باشد نیز به هیچ عنوان نمی‌توان گفت که صندوق مختلط آفرین عملکرد بدی نسبت به همه صندوق‌های مختلط دارد چراکه بر اساس همین پارامتر نیز صندوق ما از تعدادی از صندوق‌ها بازدهی مطلوب‌تری داشته است.
کوچک‌ترین، بهترین بود!
بهترین بازدهی یکساله در میان تمامی صندوق‌های مختلط متعلق به کوچک‌ترین عضو آن است. صندوق تعالی دانش مالی اسلامی که مدیر آن سبدگردان مفید است در این بازه زمانی موفق به کسب بازدهی ۹۸.۵ درصدی شده است، اما نکته جالب اینکه ارزش خالص دارایی این صندوق به ۱۰ میلیارد هم نمی‌رسد! البته این را نباید فراموش کرد که عملکرد این صندوق را نمی‌توان معیار بازدهی همه صندوق‌ها قرار داد چراکه صندوق‌های کوچک به تبع چابک‌ترند و می‌توانند سود بیشتری محقق کنند.
اما بزرگترین مختلط …
در بازه زمانی ۶ ماه نیز «زیتون» با بازدهی ۱۶.۸ درصدی از رقبای خود جلو زده است و مجموع دارایی این صندوق نیز بالغ بر ۴۸۷۱ میلیارد تومان است و بزرگترین صندوق مختلط ایران محسوب می‌شود. همچنین در بازه زمانی یک ماهه و سه ماهه به ترتیب تعالی دانش مالی اسلامی و نیکوکاری ایتام برکت با بازدهی ۸.۶ و ۲۱.۷ درصدی بهترین عملکرد را به ثبت رساندند. مشروح عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
