به گزارش خبرآنلاین، به نقل از زومیت، اگر سنتان به‌حدی باشد که جام جهانی فوتبال سال ۲۰۱۰ را که در آفریقای جنوبی برگزار شد، به یاد بیاورید، احتمال زیادی وجود دارد که بحث‌ها و حواشی مربوط به توپ رسمی آن رقابت‌ها را نیز به خاطر داشته باشید.
توپ جابولانی که توسط شرکت آدیداس طراحی شده بود و نام آن در زبان زولو به معنای «شادی» یا «جشن گرفتن» است، قرار بود با بهره‌گیری از روش‌های نوین، نسخه‌ای ارتقاءیافته از توپ جام جهانی ۲۰۰۶ باشد.
درحالی‌که آزمایش‌های اولیه توسط بازیکنان فوتبال نتایج قابل قبولی به همراه داشت، وقتی توپ به جام جهانی رسید، جنجال‌برانگیز شد. توپ در هوا به‌طور غیرقابل پیش‌بینی تغییر مسیر می‌داد و از سوی مهاجمان و دروازه‌بانان مسابقات چندان مورد استقبال قرار نگرفت.
ژولیو سزار، دروازه‌بان تیم ملی برزیل، در آن زمان به شدت از توپ انتقاد کرد و گفت توپ بسیار بد و بی‌کیفیت و شبیه توپ‌های ارزان‌قیمتی است که از سوپرمارکت ها خریداری می‌شود. البته همه از توپ جابولانی ناراضی نبودند و برخی از بازیکنان از غیرقابل پیش‌بینی بودن آن در بازی لذت می‌بردند.
جو هارت، دروازه‌بان تیم ملی انگلیس، گفت توپ به سختی در دستانش باقی می‌ماند و کنترل آن دشوار است، اما درعین‌حال این تجربه برایش سرگرم‌کننده است. دیوید جیمز، دیگر دروازه‌بان تیم ملی انگلیس، گفت: «این توپ واقعا وحشتناک است. این وضعیت برای همه بازیکنان ناخوشایند است.»
اما چرا توپ جام جهانی فوتبال ۲۰۱۰ تا آن حد در هوا غیرقابل پیش‌بینی بود؟ سازمان فضایی آمریکا برای یافتن علت این رفتار توپ وارد عمل شد.
دانشمندان ناسا در آزمایشگاه مکانیک سیالات مرکز تحقیقات ایمز، توپ را تحت آزمایش‌های متعدد ازجمله آزمایش در تونل باد قرار دادند و سپس در جلسه‌ای با حضور دانشجویان درباره آیرودینامیک توپ بحث کردند.
رابی مهتا، مهندس هوافضا در مرکز ایمز ناسا در بیانیه‌ای توضیح داد: «موضوع کاملا واضح است. شما اثر توپ قوزدار را مشاهده می‌کنید. وقتی توپ صافی مانند جابولانی با چرخش کم در هوا حرکت می‌کند، جریان هوای نزدیک سطح توپ تحت‌تاثیر درزهای آن قرار می‌گیرد و جریان نامتقارنی ایجاد می‌کند که این امر باعث تغییر مسیرهای غیرقابل پیش‌بینی و حرکت‌های ناگهانی توپ می‌شود.»
مهتا پس از آزمایش‌ها به این نتیجه رسید که اثر توپ قوزدار وقتی رخ می‌دهد که توپ با سرعت حدود ۷۲ تا ۸۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند؛ یعنی همان سرعتی که توپ معمولا در ضربات آزاد نزدیک به دروازه دارد.
توپ‌های قدیمی‌تر به دلیل داشتن سطحی ناهموارتر، کمتر تحت‌تاثیر اثر مذکور قرار می‌گرفتند و دچار حرکت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی می‌شدند.
مهتا افزود توپ‌های جدید سطحی صاف‌تر دارند، درحالی‌که توپ‌های قدیمی‌تر سطح زبرتری داشتند و به همین دلیل اثر توپ قوزدار یا نوسان توپ در سرعت پایین‌تری (حدود ۴۸ کیلومتر بر ساعت) رخ می‌داد. اما اکنون این اثر در توپ‌های جدید در سرعت بالاتری ( ۷۲ تا ۸۰ کیلومتر بر ساعت) ظاهر می‌شود. وقتی توپ با سرعت زیاد حرکت می‌کند، رفتار آن غیرقابل پیش‌بینی می‌شود. همچنین، بسیاری از بازی‌های جام جهانی ۲۰۱۰ در مناطق با ارتفاع زیاد برگزار شدند و این موضوع باعث پیچیده‌ترشدن شرایط پرواز توپ شد.
چگالی هوا در ارتفاعات بالاتر کمتر است، به این معنی که مقاومت هوا روی توپ کمتر خواهد بود، درحالی‌که نیروی بالابر نیز کاهش می‌یابد، بنابراین احتمال تغییر مسیر توپ کمتر می‌شود. گرچه، باد عامل دیگری است که بر جریان بازی تاثیر می‌گذارد.
مهتا افزود: «چیزی که اهمیت دارد، سرعت نسبی است. اگر باد روبه‌رو با سرعت ۳۲ کیلومتر بر ساعت بوزد و شما توپ را با سرعت ۳۲ کیلومتر بر ساعت شوت کنید، درواقع توپ با سرعت ۶۴ کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند. اگر باد شدیدی از طرفین بوزد، می‌توان توپ را بدون اینکه زیاد بچرخد، به سمت دلخواه خم کرد (ضربه کات‌دار) یا مسیرش را تغییر داد.»
از سوی دیگر، تعداد کم پنل‌ها یا قطعات توپ نیز احتمالا در این موضوع نقش داشته است. مهتا ادامه داد: «هرچه تعداد قطعات توپ بیشتر باشد، درزهای بیشتری روی توپ وجود خواهد داشت که باعث افزایش زبری سطح می‌شود. زبری سطح نیز سرعتی را که توپ شروع به نوسان یا حرکت نامنظم می‌کند، تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.»
نتیجه این بود که جام جهانی بسیار غیرقابل پیش‌بینی شد. توپ می‌توانست ناگهان به ارتفاع زیاد پرواز کند یا به صورت نامنظم و غیرمنتظره از کنار دروازه‌بان بهت‌زده عبور کند. گرچه بسیاری از بازیکنان طرفدار این توپ نبودند، تماشای بازی با آن قطعا سرگرم‌کننده بود.
۵۸۵۸
