آرمین خوشوقتی، کارشناس حقوق کار و تأمین اجتماعی، در بیستمین کنفرانس توسعه منابع انسانی که در سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد، به موضوع اشتغال اتباع خارجی در ایران پرداخت. این کنفرانس با حضور علی باقری، مدیرکل امور اشتغال اتباع خارجی وزارت کار، و فاطمه اشرفی، رئیس انجمن کودکان و زنان پناهنده، برگزار شد. خوشوقتی اظهار داشت که نیروی کار خارجی، به‌ویژه در مشاغل سخت مانند پروژه‌های ساختمانی، خدمات شهری و کشاورزی، به دلیل انعطاف‌پذیری و پذیرش دستمزد پایین، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های تولید ایفا می‌کند.
رسمیت‌بخشی به اتباع؛ راهی برای تقویت تأمین اجتماعی
به گفته خوشوقتی، کارفرمایان در صنایعی که از نیروی کار خارجی استفاده می‌کنند، اغلب از پرداخت حق بیمه خودداری کرده و این امر باعث کاهش درآمدهای سازمان تأمین اجتماعی می‌شود. وی تأکید کرد: «رسمیت‌بخشی به این نیروها، از طریق قراردادهای رسمی و پرداخت حق بیمه، نه‌تنها منابع تأمین اجتماعی را افزایش می‌دهد، بلکه آمار نیروی کار رسمی و قراردادهای کاری را نیز بهبود می‌بخشد.» این اقدام می‌تواند ناترازی بازار کار را کاهش داده و به ثبات اقتصادی کمک کند.
چالش تمرکز اتباع در کلانشهرها و ضرورت آمایش سرزمینی
خوشوقتی هشدار داد که تمرکز بالای کارگران مهاجر غیررسمی در کلانشهرها، فشار زیادی به زیرساخت‌ها وارد کرده و بازار کار زیرزمینی را گسترش می‌دهد. وی پیشنهاد کرد که با اجرای سیاست‌های آمایش سرزمینی، نیروی کار خارجی به‌صورت منطقی در سراسر کشور توزیع شود. این امر نه‌تنها از فشار بر کلانشهرها می‌کاهد، بلکه به رونق اقتصادی مناطق کمتر توسعه‌یافته کمک می‌کند.
اخراج اتباع؛ تهدیدی برای بنگاه‌های کوچک
این کارشناس حقوق کار با اشاره به سیاست‌های اخراج اتباع خارجی، اظهار داشت: «اخراج گسترده کارگران خارجی، بنگاه‌های کوچکی که به این نیروها وابسته‌اند را با افزایش هزینه‌ها مواجه می‌کند، زیرا جایگزینی این نیروها با کارگران ایرانی دشوار است.» وی افزود که این سیاست، نیروی کار خارجی را به سمت فعالیت‌های زیرزمینی و غیرقابل رصد سوق داده و به اقتصاد و امنیت کشور آسیب می‌رساند.
رسمی‌سازی اتباع؛ گامی به سوی امنیت و ثبات اجتماعی
خوشوقتی معتقد است که رسمی‌سازی نیروی کار خارجی می‌تواند نگرانی‌های اجتماعی، سیاسی و امنیتی مرتبط با حضور اتباع را کاهش دهد. وی توضیح داد: «این اقدام، سیاست‌گذاران را به اجرای دقیق‌تر آمایش سرزمینی در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی وادار می‌کند و به ایجاد ثبات در مناطق مختلف کشور کمک خواهد کرد.»
نیروی کار خارجی؛ اهرمی برای رقابت‌پذیری در بازار جهانی
با توجه به تحریم‌های گسترده علیه ایران، خوشوقتی تأکید کرد که نیروی کار خارجی با کاهش هزینه‌های تولید، می‌تواند رقابت‌پذیری محصولات ایرانی را در بازارهای جهانی افزایش دهد. وی افزود: «در شرایطی که تحریم‌ها هزینه مبادلات تجاری را بالا برده، نیروی کار ارزان خارجی می‌تواند به صادرات و تولید خدمات کمک کند.»
فرصت‌سازی برای نیروی کار ایرانی
خوشوقتی خاطرنشان کرد که رسمی‌سازی اتباع خارجی، فرصت‌هایی برای نیروی کار ایرانی ایجاد می‌کند. وی توضیح داد: «با اشتغال اتباع در مشاغل ساده، کارگران ایرانی می‌توانند با آموزش مهارت‌های پیشرفته‌تر، در مشاغل حرفه‌ای‌تر مشغول شوند و درآمد بیشتری کسب کنند.» این امر قدرت چانه‌زنی نیروی کار ایرانی را نیز افزایش می‌دهد.
تغییر نگاه نسل جدید اتباع به بازار کار ایران
به گفته خوشوقتی، نسل جدید کارگران خارجی، به‌ویژه افغانستانی‌ها، دیگر ایران را مقصد نهایی مهاجرت نمی‌دانند، بلکه آن را مسیری برای رشد می‌بینند. وی افزود: «این نسل به مشاغل ساده تمایل کمتری دارد و بسیاری از آن‌ها، به‌ویژه جوانان تحصیل‌کرده، در حوزه‌هایی مانند برنامه‌نویسی و مشاغل پیچیده به‌صورت مخفیانه فعالیت می‌کنند.»
ساماندهی اتباع؛ راه عبور از رکود اقتصادی
خوشوقتی در پایان تأکید کرد که ساماندهی نیروی کار خارجی با اجرای سیاست‌های آمایش سرزمینی و صدور مجوزهای رسمی، می‌تواند تهدیدات موجود را به فرصت تبدیل کند. وی هشدار داد: «بدون ساماندهی اصولی، هم صندوق تأمین اجتماعی و هم بازار کار کشور آسیب خواهند دید.» به گفته او، این سیاست نه‌تنها بهره‌وری بازار کار را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند به عبور از رکود اقتصادی کمک کند.
منبع:
ایلنا
امیر خیرخواهان
