ماده ۱۴۸ قانون کار صراحتاً کارفرمایان را مکلف می‌کند که تمام کارگران خود را تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار دهند. ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی نیز تأکید دارد که پرداخت حق بیمه بر عهده کارفرماست و کارگر نمی‌تواند از این حق صرف‌نظر کند. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد برخی کارفرمایان به جای پرداخت حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی، مبلغی نقدی به کارگران می‌دهند که معمولاً کمتر از ارزش واقعی بیمه است.
چرا کارفرمایان از بیمه فرار می‌کنند؟
کارفرمایان متخلف با هدف کاهش هزینه‌ها، به جای پرداخت ۲۳ درصد از حقوق کارگر به‌عنوان حق بیمه، مبلغی کمتر را به‌صورت نقدی به او می‌دهند. این روش، اگرچه در کوتاه‌مدت هزینه‌های کارفرما را کاهش می‌دهد، اما تخلفی آشکار از قانون است و تبعات سنگینی برای کارگر به دنبال دارد.
تبعات تلخ نداشتن بیمه برای کارگران
کارگرانی که از پوشش بیمه محروم می‌شوند، با مشکلات متعددی مواجه می‌شوند:
-
محرومیت از درمان رایگان: در صورت بیماری یا حادثه، کارگر باید تمام هزینه‌های درمان را خود پرداخت کند.
-
آینده‌ای بدون بازنشستگی: بدون ثبت سابقه بیمه، کارگر در پایان عمر کاری خود هیچ مستمری یا حمایت مالی نخواهد داشت.
-
عدم دسترسی به مزایای قانونی: مزایایی مانند بیمه بیکاری، کمک‌هزینه ازدواج و مستمری بازماندگان برای کارگران بدون بیمه غیرقابل دسترس است.
-
بی‌ثباتی شغلی: نبود بیمه، اثبات رابطه کاری در مراجع قانونی را دشوارتر کرده و خطر اخراج را افزایش می‌دهد.
چرا کارگران به این تخلف تن می‌دهند؟
نیاز مالی فوری و ترس از بیکاری، مهم‌ترین دلایلی است که کارگران را وادار به پذیرش پول نقد به جای بیمه می‌کند. بسیاری از کارگران، به‌ویژه در کارگاه‌های کوچک، با دستمزدهای پایین و تأخیر در پرداخت حقوق مواجه‌اند و این مبلغ نقدی را راه‌حلی موقت برای مشکلات مالی خود می‌بینند.
ضعف نظارت، پاشنه آشیل قانون
قانون، بازرسان تأمین اجتماعی را موظف به بررسی کارگاه‌ها و شناسایی تخلفات کرده است، اما تعداد محدود بازرسان و گستردگی بازار کار باعث شده بسیاری از این تخلفات نادیده گرفته شود. کارشناسان معتقدند افزایش تعداد بازرسان، اعمال جریمه‌های سنگین و ایجاد سامانه‌های گزارش‌دهی محرمانه می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.
راهکارهای مقابله با تخلفات بیمه‌ای
برای حل این معضل، کارشناسان پیشنهادهایی ارائه داده‌اند:
-
تقویت نظارت: افزایش تعداد بازرسان کار و تأمین اجتماعی و گسترش اختیارات آن‌ها.
-
جریمه‌های بازدارنده: اعمال مجازات‌های سنگین برای کارفرمایان متخلف.
-
آموزش کارگران: آگاه‌سازی کارگران از حقوق قانونی خود برای جلوگیری از سوءاستفاده.
-
سامانه گزارش تخلفات: ایجاد بستری امن برای گزارش محرمانه کارگاه‌های متخلف.
آینده‌ای در خطر
دریافت پول نقد به جای بیمه، شاید در کوتاه‌مدت برای کارگر جذاب به نظر برسد، اما در بلندمدت، امنیت شغلی و اجتماعی او را نابود می‌کند. قانون به‌وضوح این اقدام را غیرقانونی می‌داند و کارفرمایان متخلف را مسئول جبران خسارت می‌شناسد. در شرایطی که تورم و فشار اقتصادی زندگی کارگران را دشوار کرده، محرومیت از بیمه می‌تواند بحرانی بزرگ در آینده ایجاد کند.
منبع:
تسنیم
امیر خیرخواهان
