اقتصادآنلاین-فرزاد حسن‌زاده؛ صنعت فلزات اساسی، به‌عنوان دومین صنعت باارزش بازار سرمایه، با ارزشی معادل ۱۸۹۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ با چالش‌های فراوانی مواجه شد.
براساس گزارش سازمان بورس و اوراق بهادار، صنعت فلزات اساسی یکی از بزرگ‌ترین صنایع مصرف‌کننده گاز و برق در کشور است. به‌ویژه در کارخانه‌های تولید فولاد، از آنجا که بخش عمده‌ای از تولید فولاد کشور به روش قوس الکتریکی انجام می‌شود، این صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق محسوب می‌شود.
با توجه به افزایش ناترازی انرژی در اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر که صنایع مهم کشور را تهدید می‌کند، وزارت نیرو و شرکت ملی گاز راهکار را در قطع برق و گاز مورد نیاز صنایع، از جمله صنایع فعال در حوزه فلزات اساسی، جست‌و‌جو کردند.
این مسئله، با توجه به اهمیت ویژه انرژی در صنعت فلزات اساسی، باعث کاهش میزان تولید شده است؛ به‌طوری که در صورت عدم وقوع این بحران، امکان صادرات بیشتر و افزایش ارزآوری این صنعت در سال ۱۴۰۳ فراهم می‌شد.
نمودار زیر میزان تولیدات صنعت فلزات اساسی در سال ۱۴۰۳ را نشان می‌دهد.
همان‌طور که در نمودار مشخص است، تولید در صنعت فلزات اساسی در ماه‌های تیر و مرداد (نیمه نخست سال) نسبت به سایر ماه‌ها به شدت کاهش یافته است؛ مسئله‌ای که ناشی از قطعی برق بوده است. همچنین در ماه‌های دی و بهمن به دلیل قطعی گاز، تولیدات این صنعت کاهش قابل توجهی داشته است.
براساس گزارش سازمان بورس و اوراق بهادار، ۴۳ درصد از مصرف ریالی بازار سرمایه به این صنعت اختصاص دارد؛ موضوعی که وابستگی بالای صنعت فلزات اساسی به انرژی برق و گاز را نشان می‌دهد.
اگرچه این صنعت در طول سال به‌واسطه فروش محصولات خود در بورس کالا یا بازار آزاد با افزایش نرخ مواجه شده، اما تولید محصولات آن به مرور کاهش یافته است. در نتیجه، در صورت ادامه ناترازی انرژی، در بلندمدت تولید این صنایع با مشکل مواجه خواهد شد و بازار صادراتی آنها نیز از دست خواهد رفت.
به‌طور کلی، صنعت فلزات اساسی که از صنایع صادرات‌محور بازار سرمایه است، به تأمین پایدار انرژی وابسته است. در صورت تداوم ناترازی انرژی و کاهش دسترسی این صنایع به منابع مورد نیاز، صادرات و درآمد ارزی این شرکت‌ها کاهش خواهد یافت. این روند، در نهایت منجر به افت قیمت سهام این شرکت‌ها در بازار سرمایه و فراری شدن سرمایه‌گذاران خواهد شد.
برای درک بهتر آسیبی که ناترازی انرژی در سال ۱۴۰۳ به صنعت فولاد کشور زده است، باید به آماری که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران منتشر کرده توجه کرد:
تولید فولاد میانی در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۱.۱ میلیون تن کاهش داشته است. ارزش این میزان کاهش تولید، ۴۵۰ میلیون دلار برآورد شده که علت اصلی آن، محدودیت‌های ناشی از ناترازی انرژی عنوان شده است.
این چالش‌ها، صنعت فولاد ـ به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم صادراتی اقتصاد ایران ـ را تحت فشار شدید قرار داده است.
این روند به‌طور مستقیم موجب کاهش تولید ناخالص داخلی شده و پیامد‌های اقتصادی ناگواری همچون افزایش بیکاری، کاهش درآمدها، رشد تورم، رکود اقتصادی، افت سرمایه‌گذاری و افزایش فقر را به دنبال خواهد داشت.
به عنوان نمونه، کارخانه فولاد مبارکه ـ که در بازار سرمایه با نماد فولاد معامله می‌شود و دومین شرکت بزرگ بازار است ـ تنها در سال ۱۴۰۳ به دلیل ناترازی انرژی زیانی به ارزش ۲۲ هزار میلیارد تومان (۲۲ همت) را تجربه کرده است.
جدول زیر این موضوع را به‌طور دقیق‌تر توضیح می‌دهد.
در پایان باید گفت که بسیاری از کارشناسان معتقدند که ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاری مناسب و عدم ورود فناوری‌های جدید، موجب تشدید ناترازی انرژی در ایران خواهد شد؛ موضوعی که می‌تواند صنایع کلیدی کشور را به مرز تعطیلی بکشاند و تأثیرات منفی گسترده‌ای بر اقتصاد ملی برجای بگذارد.
