صنعت فلزات اساسی، یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین گروه‌های بازار سرمایه ایران، در دوره پس از بازگشایی بازار سهام پس از وقفه جنگ، عملکردی عمدتاً ضعیف‌تر از شاخص کل بورس تهران از خود نشان داده است.
بررسی دقیق ارزش بازار ۵۲ شرکت فعال در صنعت فلزات اساسی نشان می‌دهد که بر اساس آخرین اطلاعات موجود (قیمت پایانی منتهی به ۲۵ تیر ۱۴۰۴)، مجموع ارزش بازار این صنعت به حدود ۱،۷۱۵ هزار میلیارد تومان رسیده است.
فقط دو شرکت، بیش از ۶۵ درصد کل ارزش بازار صنعت فلزات اساسی را در اختیار دارند
بررسی ارزش بازار شرکت‌ها در صنعت فلزات اساسی نشان می‌دهد دو شرکت بزرگ ملی صنایع مس ایران (فملی) و فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) به‌تنهایی سهمی بیش از ۶۸ درصد از ارزش بازار کل صنعت فلزات اساسی را در اختیار دارند.
ملی صنایع مس ایران (فملی) با ارزشی در حدود ۶۹۷ هزار میلیارد تومان، نه‌تنها یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های بازار، بلکه از نظر ارزش بازار، بزرگ‌ترین شرکت کل صنعت فلزات اساسی است.
فولاد مبارکه اصفهان نیز با ارزشی بالغ بر ۴۷۵ هزار میلیارد تومان، یکی دیگر از بزرگ‌ترین شرکت‌های بازار و دومین شرکت بزرگ این صنعت است.
این دو نماد در مجموع، بیش از ۱،۱۷۰ هزار میلیارد تومان ارزش دارند، که به‌تنهایی بیش از دو برابر مجموع ۵۰ شرکت دیگر این گروه است.
بجز میدکو با ارزش بازار ۱۲۴ هزار میلیارد تومانی سایر شرکت‌های این گروه ارزش بازاری کمتر از ۴۰ هزار میلیارد تومان دارند.
۱۵ شرکت بزرگ دیگر این صنعت ارزش بازاری بین ۱۲ تا ۳۹ هزار میلیارد تومان و ۲۵ شرکت متوسط نیز ارزش بازاری از ۱۰۰۰ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان دارد. این ۱۵ شرکت بزرگ و ۲۵ شرکت متوسط به ترتیب مجموعاً دارای ارزشی بالغ بر ۳۳۱،۱۷۰ و ۸۰،۹۸۵ میلیارد تومان هستند.
این صنعت همچنین دارای ۹ شرکت کوچک با ارزش بازاری بین ۳۵۰ تا ۹۷۸ میلیارد تومان و مجموع ۶،۳۲۳ میلیارد تومان است که فماک با ارزش ۳۵۰ میلیارد تومان کوچک‌ترین شرکت در این صنعت است.
جدول ارزش شرکت‌های صنعت فلزات اساسی
بررسی بازدهی ۵۲ نماد فعال این صنعت نشان می‌دهد که در هر سه بازه‌ی زمانی بحرانی بازار، یعنی افت اولیه، بازگشت نسبی و بازدهی نهایی، بخش بزرگی از این نمادها یا عقب‌تر از شاخص کل حرکت کرده‌اند یا به‌طور کامل از موج بازگشت بازار جا مانده‌اند.
سقوط اولیه بازار و عملکرد صنعت فلزات اساسی
در نخستین بازه زمانی، یعنی از زمان بازگشایی بازار پس از جنگ تا رسیدن شاخص کل به کف قیمتی خود (از ۷ تا ۱۸ تیر)، شاخص کل بورس با کاهش ۱۱.۷ درصدی همراه بود. در این دوره، اکثر نماد‌های صنعت فلزات اساسی با افتی عمیق‌تر از شاخص کل مواجه شدند.
طبق بررسی‌ها، ۱۷ نماد (حدود ۳۳ درصد از کل نماد‌های صنعت فلزات اساسی) افتی بیش از ۱۱.۷ درصد را تجربه کردند. از جمله این نمادها می‌توان به فصبا (منفی ۱۵.۳۲ درصد)، فباهنر (منفی ۱۵.۲۲ درصد)، فنفت (منفی ۱۵.۰۳ درصد) و ذوب (منفی ۱۴.۱۲ درصد) اشاره کرد. این افت سنگین بیانگر فشار بالای فروش و بی‌اعتمادی شدید بازار نسبت به کلیت صنعت فلزات اساسی در آغاز بحران است.
در مقابل، ۳۵ نماد (حدود ۶۷ درصد از نمادها) افتی کمتر از شاخص کل داشتند که برخی از آنها عملکرد به‌نسبت بهتری داشتند. برای نمونه فولای ۲.۲۵ درصد، فایرا ۳.۹۵ درصد و فافق ۵.۲۶ درصد کاهش یافت. اگرچه ۳ نماد فسدید، فوکا و فافزا نیز به ترتیب بدون افت، ۰.۹۲ درصد و ۴.۶ درصد افت را تجربه کردند باید به باقی ماندن این ۳ سهم در صف فروش تا کنون نیز اشاره کرد.
جدول زیر بازدهی نماد‌های مختلف صنعت فلزات اساسی را در بازه ۷ تا ۱۸ تیر نشان می‌دهد.
بازگشت ضعیف صنعت فلزات اساسی از کف شاخص
دومین بازه زمانی به دوره پس از کف شاخص کل یعنی به بازه ۱۸ تا ۲۵ تیر اختصاص دارد، جایی که بازار با رشدی نسبی معادل ۵.۷ درصد در شاخص کل، تلاش کرد بخشی از ریزش پیشین را جبران کند. اما صنعت فلزات اساسی در مجموع نتوانست خود را با این بازگشت هماهنگ کند.
تنها ۹ نماد از ۵۲ نماد صنعت فلزات اساسی (معادل ۱۷ درصد) توانستند در این بازه رشدی بالاتر از شاخص کل داشته باشند. در صدر این فهرست، نماد آلومینا با بازدهی ۱۲.۷۹ درصدی قرار دارد، پس از آن فنوال با رشد ۱۰.۶۳ درصدی، فملی با ۹.۵۷ درصد، فسپا با ۷.۵۴ درصد و وتوکا با ۷.۱۶ درصد قرار گرفته‌اند.
در مقابل، ۱۸ نماد (معادل ۳۵ درصد صنعت) در این بازه رشدی کمتر از ۵.۷ درصد و ۲۴ نماد (۴۶ درصد صنعت فلزات اساسی) بازدهی منفی داشتند، که از جمله آنها می‌توان به وسدید (منفی ۹.۷۸ درصد)، فماک (منفی ۸.۱۸ درصد)، و فتوسا (منفی ۷.۷۲ درصد) اشاره کرد. نماد فسدید کماکان در صف فروش و بدون بازدهی و افت باقی ماند.
بازدهی نهایی صنعت فلزات اساسی در کل دوره پس از جنگ
در سومین و مهم‌ترین بخش این تحلیل، به بررسی بازدهی نهایی و تجمیعی نماد‌های صنعت فلزات اساسی از بازگشایی بازار تا آخرین روز معاملاتی پرداخته شده است. این بازدهی معیاری جامع از مقاومت، ریزش و بازیابی هر نماد در برابر بحران اخیر محسوب می‌شود.
عملکرد کلی پایین‌تر از شاخص کل
شاخص کل بورس تهران در مجموع این دوره ۶.۷ درصد کاهش یافت. اما فقط ۱۷ نماد از کل صنعت فلزات اساسی (معادل ۳۳ درصد) بازدهی بهتر از شاخص کل ثبت کرده‌اند. در مقابل، ۳۴ نماد (حدود ۶۷ درصد) عملکردی ضعیف‌تر از شاخص کل داشته‌اند و فقط یک نماد (فافق) در حدود خود شاخص کل نوسان کرده‌اند.
بدترین و بهترین‌های بازدهی کل
بدترین عملکرد: نماد وسدید با بازدهی منفی ۲۲.۰۸ درصد به نماد پرریسک صنعت بدل شده است.
دیگر نماد‌های منفی سنگین: فتوسا (منفی ۱۵.۷۶ درصد)، فلوله (منفی ۱۴.۶۹ درصد)، کیمیا (منفی ۱۴.۶۱ درصد) و فالوم (منفی ۱۴.۰۴ درصد) نیز بازدهی‌های بسیار پایین‌تری نسبت به شاخص کل داشتند.
بهترین عملکرد: نماد آلومینا با بازدهی ۵.۶۶ درصدی، بالاتر از شاخص کل ایستاده و در صدر صنعت قرار گرفته است. پس از آن فولای با ۱.۵۶ درصد و فملی با ۰.۶۱ درصد به ترتیب در رتبه‌های بعدی جای دارند.
نماد‌هایی که صف فروش آنها تا آخرین روز جمع نشده است
یکی از نشانه‌های رکود عمیق در بخشی از نماد‌های این گروه، باقی ماندن برخی سهم‌ها در صف فروش طی کل این دوره است که سه نماد فسدید، فافزا و فوکا در این فهرست قرار دارند. این سه نماد نه‌تنها از فاز بازیابی بازار بهره‌مند نشدند، بلکه همچنان در صف فروش قفل شده‌اند.
با نگاهی کلی به عملکرد صنعت فلزات اساسی در سه بازه‌ی بحرانی اخیر بورس، می‌توان نتیجه گرفت که این صنعت به‌طور میانگین، در هر سه مرحله عملکردی ضعیف‌تر از شاخص کل بازار داشته است:
در دوره سقوط، شدت ریزش در اغلب نماد‌های فلزات اساسی بیشتر از شاخص کل بود.
در بازگشت شاخص، اکثریت نمادها نتوانستند حتی به میانگین رشد بازار برسند.
در بازدهی نهایی نیز تنها درصدی اندک از نمادها موفق شدند عملکردی بهتر از شاخص کل به ثبت برسانند.
