اقتصادآنلاین – فرزاد حسن‌زاده؛ طلا همواره به عنوان ارزشمندترین فلز شناخته شده در طول تاریخ جایگاه خود را حفظ کرده است. امروزه نیز قیمت جهانی طلا به طور مستمر تحت نظر تحلیلگران اقتصادی قرار دارد. از سال گذشته تاکنون، این فلز گران‌بها روند صعودی داشته و بیش از ۱۰ درصد رشد کرده است.
عوامل موثر بر افزایش قیمت جهانی طلا
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت جهانی طلا، نرخ بهره تعیین‌شده از سوی بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) برای سال ۲۰۲۵ است. در حال حاضر، این نرخ در محدوده ۴.۲۵ تا ۴.۵ درصد قرار دارد و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که احتمال کاهش آن تا پایان سال ۲۰۲۵ وجود دارد. این کاهش می‌تواند به افزایش بیشتر قیمت طلا منجر شود.
از سوی دیگر، تنش‌ها و ناامنی‌های بین‌المللی در یک سال اخیر عاملی کلیدی در رشد قیمت طلا بوده‌است. جنگ میان اسرائیل و حماس و گسترش دامنه آن به ایران، همراه با تداوم درگیری میان روسیه و اوکراین، از جمله بحران‌هایی بودند که به افزایش تقاضا برای طلا به عنوان یک دارایی امن دامن زده‌اند.
همچنین، خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی کشور‌های مختلف یکی دیگر از عوامل رشد قیمت این فلز گران‌بها محسوب می‌شود. بر اساس داده‌های شورای جهانی طلا (WGC)، در سال ۲۰۲۴ بسیاری از بانک‌های مرکزی اقدام به افزایش ذخایر طلای خود کردند که این موضوع تأثیر مستقیم بر افزایش قیمت جهانی طلا داشت.
نمودار زیر کشورهایی که بیشترین خرید طلا را در سال ۲۰۲۴ میلادی، انجام داده‌اند نشان می‌دهد.
وضعیت بازار طلای ایران
در ایران نیز قیمت طلا به ویژه در یک سال اخیر روندی صعودی داشته که ناشی از دو عامل اصلی بوده است: رشد نرخ ارز و افزایش قیمت جهانی طلا. از سوی دیگر، تورم بالا و کاهش ارزش پول ملی موجب شده است که مردم برای حفظ قدرت خرید و ارزش دارایی‌های خود، به سرمایه‌گذاری در طلا روی بیاورند.
با افزایش قیمت طلا، صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا در بازار سرمایه نیز مورد استقبال بیشتری قرار گرفته‌اند. در این گزارش، عملکرد و بازدهی صندوق‌های طلای فعال در بازار سرمایه ایران طی یک سال گذشته بررسی می‌شود.
در نمودار زیر، پنج صندوق طلایی که بیشترین دارایی خالص را دارند، انتخاب شده‌اند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا؛ مزایا و چالش‌ها
صندوق‌های طلا که از سال ۱۳۹۷ در بازار سرمایه ایران فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، از جمله ابزار‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله محسوب می‌شوند. ترکیب دارایی‌های این صندوق‌ها شامل گواهی سپرده کالایی سکه طلا، گواهی سپرده شمش طلا و همچنین دارایی‌های کم‌ریسک مانند صندوق‌های درآمد ثابت است. وجود دارایی‌های کم‌ریسک در این صندوق‌ها باعث کاهش نوسانات شدید قیمتی و افزایش ثبات سرمایه‌گذاری می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مزایای این صندوق‌ها، حذف ریسک‌های جابه‌جایی و سرقت فیزیکی طلا برای سرمایه‌گذاران است. همچنین، دارندگان این واحد‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند از رشد ارزش سکه فیزیکی نیز بهره‌مند شوند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران در هر زمان که نیاز به نقدینگی داشته باشند، می‌توانند واحد‌های صندوق را بفروشند و معادل ارزش روز آن را به صورت وجه نقد دریافت کنند.
مزیت دیگر این صندوق‌ها، امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ اندک و معافیت از مالیات است. این در حالی است که خرید فیزیکی طلا شامل مالیات و کارمزد‌های بالایی است. علاوه بر این، نقدشوندگی بالای واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های طلا، یک مزیت قابل توجه برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود.
حباب قیمتی صندوق‌های طلا
با وجود تمام مزایای صندوق‌های طلا، این ابزار‌های سرمایه‌گذاری نیز با ریسک‌هایی همراه هستند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، پدیده حباب قیمتی مثبت و منفی است.
حباب مثبت زمانی رخ می‌دهد که قیمت واحد‌های صندوق طلا در بورس از ارزش خالص دارایی‌های آن (NAV) بیشتر باشد. در این شرایط، خرید واحد‌های صندوق، دارای ریسک است، زیرا ممکن است قیمت آن در آینده کاهش یابد و تعدیل شود.
حباب منفی نیز زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت واحد‌های صندوق کمتر از ارزش واقعی آن باشد. در چنین وضعیتی، سرمایه‌گذاران می‌توانند از این فرصت استفاده کنند، زیرا احتمال افزایش قیمت و تعدیل آن در آینده وجود دارد.
در نمودار زیر، میزان حباب قیمتی تعدادی از صندوق‌های طلا بررسی شده است.
جمع بندی
با توجه به روند افزایشی قیمت جهانی طلا، افزایش نرخ ارز در ایران و استقبال از سرمایه‌گذاری در دارایی‌های امن، صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا همچنان گزینه جذابی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند. با این حال، آگاهی از نوسانات بازار، نرخ بهره و حباب قیمتی صندوق‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر سرمایه‌گذاران کمک کند.
